Bartosz doczekał się renowacji
: 26-08-2019 16:52
Jeden z symboli Tarnobrzeg, sfatygowany pomnik Bartosza Głowackiego na tarnobrzeskim rynku, doczeka się renowacji. Miasto szuka wykonawcy na remont pomnika z 1904 roku.
W kwietniu 2018 roku obublikowałem zdjęcia pomnika Bartosza Głowackiego porównujące jego stan w 2004 i 2018 roku. Wpis udostępnił wówczas m.in. przewodniczący Rady Miasta Tarnobrzega i kandydat na Prezydenta, a obecnie Prezydent Dariusz Bożek, zapowiadając interwencję.
W ramach przygotowań do renowacji konserwator zabytków Roman Dawidziak przygotował program konserwatorski.
Na wstępie przypomnienie paru informacji o pomniku:
Autorem jest Michał Korpal z Krakowa, twórca m.in. rzeźb na Teatrze im. Juliusza Słowackiego i kościele Piotra i Pawła w Krakowie.
Pomnik odsłonięto 9 września 1904 roku.
Inicjatorem budowy pomnika był Walerian Wryk, chłop z Wielowsi. Od decyzji do realizacji minęły 3 lata. Wykonanie pomnika miało uczcić 50-lecie zniesienia pańszczyzny w zaborze austriackim. Podczas odsłonięcia pomnika na polacg pobliskiego Dzikowa (konserwator pisze o Dzikowcu!) odbyła się inscenizacja Bitwy Racławickiej.
Kolejno pojawiają się informacje o historii i aktualnym stanie pomnika, który wg dokumentacji tracił walory estetyczne i ulegał destrukcji strukturalnej. W czasie dawnych remontów i renowacji kilkukrotnie naprawiano koło lawety, kosę, skrzydła i głowę orła, czy przedramię Bartosza. Znane renowacje odbywały się w latach 1978-1980, 1993, 1994, 1995, 2002-2003. Wykonawcami prac byli Krzysztof Czerwiak, Zakłady "Art" z Krakowa oraz Jan Szlęzak. Przewidziana na ten rok konserwacja zbiega się ze 115 rocznicą odsłonięcia.
Pomnik wykonano na rzucie oktagonu. Stopnie schodów wykonane są z piaskowca, orzeł z wapienia pińczowskiego.
U stóp Bartosza ubranego w krakowską sukmanę leży książęca mitra z symbolem caratu - dwugłowym orłem oraz połamane fragmenty koła "pokonanych".
Zespół rzeźby Bartosa z armatą wykonano z kilku formaków wapienia - lekkiej porowatej skały osadowej, której zasadniczym minerałem jest kalcyt, skamieniałe fragmenty mięczaków, muszle itp.
Wapień z czasem krystalizuje i nabiera szlachetnej patyny, utwardzając się i uzyskując odporność na czynniki środowiskowe.
Obecny stan pomnika określono jako zły i wymagający pilnej konserwacji.
Powierzchnię pomnika pokrywa szpecąca "fałszywa patyna" z nawarstwień wtórnych, nieorganiczne produkty kwaśnych deszczów i szkodliwa mikroflora. Powierzchnia kamienia wykazuje ubytki, szczeliny, rysy i pęcherze.
W trakcie wcześniejszych renowacji stosowano m.in. kazeinę czy żywicę epoksydową, w wyniku czego fragmenty napraw uległy spękaniu i osłabieniu. Fragment lawety armatniej odłamano w wyniku dewastacji.
Konserwator przewiduje oczyszczenie pomnika z odzyskaniem naturalnej barwy kamienia. Osypujące się fragmenty i powierzchnie zostaną wzmocnione. Przewidziano stabilizację soli rozpuszczalnych w wodzie, dezynfekcję, impregnację wzmacniającą, uzupełnienie ubytków, złuszczeń oraz remont konserwatorski fug i połączeń. Całość ma być scalona kolorystycznie i poddana hydrofobizacji.
Przewidziano również wymianę oświetlenia. Odnowione zostaną również inskrypcje, kosa, metalowe klamry. Na koniec przewidziano zabezpieczenie antygraffiti.
Termin realizacji zamówienia zaplanowano na 29 listopada.