Decyzja Rady Miasta nie dziwi – rok 2022 ustanowiono w Tarnobrzegu „Rokiem Walerii i Jana Feliksa Tarnowskich”, inicjatorów powstania przejętej niedawno przez miasto Kolekcji Dzikowskiej.
Może spodziewacie się, że będę, jak kiedyś, cytował „Pamiętniki włościanina” Jana Słomki, ze wspomnieniami jak to żyło się prostym ludziom w czasie pańszczyźnianych rządów naszych przyszłorocznych patronów, którzy w tym czasie podróżowali po świecie i kupowali kolejne dzieła sztuki, ale nie 🙂 Tym razem daruję sobie taki komentarz, chociaż popularne przedstawianie życiorysów, z ominięciem społecznych proporcji i relacji jakie panowały blisko 200 lat temu na naszym terenie to obraz mocno fałszujący historię.
Co by nie mówić, dzięki staraniom, zamiłowaniom i wydatkom Walerii i Jana Feliksa Tarnowskich i kontynuacji dzieła przez kolejne pokolenia rodu Tarnowskich, mamy teraz w zamku to co mamy. Po raz kolejny okazuje się, że inwestycja w działa sztuki może przynosić lepsze efekty niż przykładowo w nieruchomości. Uznawany za najcenniejszy element Kolekcji Dzikowskiej, obraz „Lisowczyk” Rembrandta został sprzedany przez hrabiego Zdzisława Tarnowskiego w celu zakupu Mokrzyszowa z okolicą. Jak widać po czasie, łatwiej odzyskać dzieła sztuki niż grunty. Mało brakowało mielibyśmy Lisowczyka.
Poniżej oficjalne uzasadnienie wyboru patronów:
W nadchodzącym 2022 roku przypada dwieście czterdziesta rocznica urodzin Walerii ze Stroynowskich Tarnowskiej (1782-1849), która przyszła na świat w Horochowie na Wołyniu. Odebrała bardzo staranne wykształcenie domowe, a wzrastając w czasach upadku dawnej Rzeczypospolitej i burzliwej epoce napoleońskich stała się gorącą patriotką. Doceniała potrzebę ocalenia dla przyszłych pokoleń dzieł sztuki i pamiątek narodowych. Uzdolniona plastycznie, pobierała liczne lekcje malarstwa i rysunku u wybitnych artystów, by stać się cenioną artystką tworzącą modne w tamtej epoce miniatury.
Zwiedzając Włochy dokonywała zakupów licznych obrazów i innych dzieł sztuki, które stworzyły zalążek przyszłej Kolekcji Dzikowskiej. Relacja z tej podróży, jaką spisała, dowodzi, że była niepospolitym znawcą sztuki. Była kobietą niezwykłej dobroci, głęboko wierzącą i pełna pokory. Z mężem Janem Feliksem doczekała się kilkorga dzieci. Razem wychowali także kilka sierot.
W roku przyszłym przypadnie też sto osiemdziesiąta rocznica śmierci Jana Feliksa Tarnowskiego (1779-1842), kasztelana i senatora Królestwa Polskiego. Gruntownie wykształcony, od wczesnej młodości przejawiał zainteresowanie zabytkami piśmiennictwa. Z wielkim znawstwem gromadził rękopisy i starodruki, szczególnie ważne dla historii Polski i dziejów jej kultury. Stworzona przez niego Biblioteka była jedną z najwartościowszych w Polsce, z wieloma pierwodrukami ojców literatury ojczystej, kompletem wydań Biblii w języku polskim i rzadkimi wydawnictwami pochodzącymi z dawnych księgozbiorów królewskich, magnackich i klasztornych. Jan Feliks Tarnowski uporządkował też Archiwum Rodowe, na które składały się dokumenty nadawane jego rodzinie przez władców Polski od XIV wieku.
Przez ludzi współczesnych był postrzegany, jako autorytet naukowy oraz wielki patriota, bardzo zaangażowany w
sprawy naszego kraju. Zbiory sztuki zgromadzone przez Walerię Tarnowską oraz Biblioteka i Archiwum będące dziełem
Jana Feliksa Tarnowskiego, stworzyły Kolekcję Dzikowską, po roku 1836 ulokowaną na zamku w Dzikowie. Po pierwszym muzeum polskim stworzonym przez księżnę Izabelę Czartoryską w Puławach i po Galerii Malarstwa otwartej przez Stanisława Kostkę Potockiego w Wilanowie, Kolekcja Dzikowska jest trzecim tego rodzaju zbiorem w dziejach muzealnictwa polskiego. Jej twórcy przebudowali swój zamek w latach 1834-1836 nie tylko z myślą o zamieszkaniu w nim rodziny, ale też dla ulokowania w jego wnętrzach tejże Kolekcji.
Jan Feliks Tarnowski zamierzał przekształcić zgromadzone zbiory w Muzeum Narodowe, do czego nie mogło dojść w okresie rozbiorów. Uważał jednak, że on sam jest jedynie „depozytariuszem Narodu” i że Kolekcja Dzikowska powinna być własnością narodową. Jego pragnienie zostało zrealizowane dopiero w roku bieżącym.
Z uwagi na szczególne zasługi dla kultury narodowej i naszego miasta oraz z racji zbliżających się rocznic, będzie to godnym uczczeniem pamięci tych wybitnych przedstawicieli rodziny Tarnowskich oraz należytym dopełnieniem faktu nabycia przez samorząd Tarnobrzega Kolekcji Dzikowskiej.
