To data, którą warto przypomnieć. Niestety raczej przez pryzmat wciąż niespełnionych oczekiwań i obietnic, niż dostrzegalnych dla wszystkich owoców. Po latach marazmu coś drgnęło. Plany robią ogromne wrażenie (o tym później), ale tymczasem trochę historii. Dnia 29 marca roku 2007 włodarze Tarnobrzega, Stalowej Woli, Sandomierza i Niska podpisali w Sandomierzu porozumienie o utworzeniu Czwórmiasta. Według zapowiedzi miała to być aglomeracja ponadmiejska z około 360 tysiącami mieszkańców, mająca stanowić przeciwwagę dla Rzeszowa, Lublina czy Kielc.
Mówiąc jednym głosem mieliśmy silnie lobbować na rzecz rozwoju naszego regionu. Porozumienie zawarto wstępnie 27 marca w kurii diecezjalnej, a to z tego względu, że porozumieniu patronował ówczesny biskup sandomierski Andrzej Dzięga. Inicjatywę przyjęliśmy z nadzieją. Na tyle miałem nadzieję, że wykupiłem domenę 4miasto.pl, na której przez parę lat działał regionalny serwis ogłoszeniowy. Pewien tarnobrzeski dziennikarz w tym samym czasie zakupił domenę czwormiasto.pl.
Już w roku 2008 planowano porozumienie czterech miast, w celu stworzenia obszaru metropolitalnego. O takiej formie współpracy wspominała również ówczesna posłanka Grażyna Gęsicka, która jednak wskazywała na możliwy problem w postaci braku lidera.
W kolejnych latach dyskutowaliśmy o wspólnym e-bilecie i rozwoju transportu, o wspólnych centrach danych, wydzieleniu terenów inwestycyjnych, rekreacyjnych i mieszkaniowcy pomiędzy naszymi miastami, o współpracy kulturalnej, sportowej, o działaniach promocyjnych, czy wspólnym systemie odbioru odpadów.
W roku 2013, po spotkaniu władz Stalowej Woli, Tarnobrzega i Sandomierza na Zamku Dzikowskim, marzyliśmy o łączącej nasze miasta linii tramwajowej. Na spotkaniu zaplanowano uzgodnienie i przygotowanie wspólnej inicjatywy ponadlokalnej, zmierzającej do stworzenia wspólnego obszaru gospodarczego. Znów wspominano o rozwoju wspólnego transportu, w tym wspomnianej linii tramwajowej. Rozmawiano o wykorzystaniu lotniska w Turbii i rejsach wycieczkowych. Co ciekawe formuła porozumienia została ograniczona do trójmiasta, bez udziału Niska. Podobnie jak 6 lat wcześniej odwoływano się do idei Centralnego Okręgu Przemysłowego.
Minęło kolejne 6 lat do spotkania w kwietniu roku 2019, kiedy to nowi włodarze czterech miast podpisali porozumienie ramowe o nawiązaniu współpracy. Tym razem byli rządzący do dziś sąsiednimi miastami prezydenci Dariusz Bożek i Lucjusz Nadbereżny oraz burmistrzowie Marcin Marzec i Waldemar Ślusarczyk.
Jako motywację do porozumienia wskazywano Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2030, budowę CPK (marzyliśmy o łączącej nasze miasto szprysze, ale wszystko wskazuje na to, że ze wspólnych marzeń znów została tylko inwestycja w Stalowej Woli). Planowaliśmy wspólne starania o optymalny przebieg drogi ekspresowej S74 (tu akurat chyba wszyscy zadowoleni) i budowę drugiego mostu Wiśle w Sandomierzu, wraz z Lwowską Bis. Po spotkaniu usłyszeliśmy zapowiedzi, w ciągu miesiąca będzie gotowy plan wspólnych przedsięwzięć, a w ciągu pół roku rozważona zostanie celowość powołania stowarzyszenia lub związku międzygminnego.
Nie wiem co uznano po pół roku zastanawiania się, ale dopiero po upływie kolejnych 3 lat (tak, wiem, COVID), kontynuując rozmowy z 2019 roku powołano ostatecznie Czwórmiasto jako stowarzyszenie. Stało się to po 15 latach od pierwszego spotkania w tej sprawie. W komunikacie czytaliśmy, że „samorządy dostrzegły strategiczną konieczność zacieśnienia współpracy i wspólnej troski o rozwój„. Znów usłyszeliśmy o współpracy w zakresie infrastruktury kolejowej i drogowej, kultury i oświaty, ochrony środowiska i gospodarki wodnej, turystyki, sportu i rekreacji, ochrony zabytków i przedsięwzięć gospodarczych. W sumie kropka w kropkę to co 15 lat wcześniej i kilka razy w międzyczasie.
Głównie kierunki działania to tak jak 3 lata wcześniej S74, most na Wiśle i Lwowska Bis, szprychy do CPK oraz tradycyjnie współpraca w zakresie infrastruktury transportowej i transportu zbiorowego.
Po raz pierwszy pojawiły się rozliczalne konkrety:
W ramach projektu transportowego planowaliśmy zakup w ramach perspektywy UE 2021-2027 36 ekologicznych autobusów, modernizację 108 wiat przystankowych, montaż 71 tablic elektronicznych, mobilność na żądanie i (dokładnie tak jak 15 lat wcześniej) system wspólnego biletu. Poza tym, oprócz tradycyjnych ogólników, mieliśmy oczekiwać multimedialnej biblioteki i obserwatorium astronomicznego w Nisku, infrastruktury do nowatorskich form sportu i rekreacji w Stalowej Woli, budowy Centrum Kultury i Aktywności Społecznej w Sandomierzu oraz atrakcji nad Jeziorem Tarnobrzeskim. Planowaliśmy również budowę farm fotowoltaicznych, wymianę opraw oświetleniowych, zastosowanie rozwiązań sprzyjających adaptacji do zmian klimatu (zielona i niebieska infrastruktura) oraz wdrożenie inteligentnego systemu zbierania odpadów.
Co usłyszeliśmy po spotkaniu?
Prezydent Tarnobrzega Dariusz Bożek:
To kolejny krok zacieśniający czwórmiejską współpracę, otwierający nowe możliwości. To, czego dziś jesteśmy świadkami, to tak naprawdę kontynuacja śmiałych wizji polityka, naukowca i patrioty, ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego. Łączymy siły, by z czterech niewielkich miejscowości stworzyć atrakcyjną pod wieloma względami aglomerację, by współdziałać na rzecz rozwoju gospodarczego regionu w duchu tradycji Centralnego Okręgu Przemysłowego. Pod jednym szyldem, teraz już jako Stowarzyszenie Czwórmiasto, łatwiej nam będzie działać, chociażby pozyskiwać fundusze, na rzecz naszych miast, dla dobra ich mieszkańców.
Prezydent Stalowej Woli Lucjusz Nadbereżny:
To wielka szansa, przed którą stanęły nasze Samorządy. Cieszę się, że po wielu latach koncepcji i dyskusji dochodzimy do momentu, który nie tylko otwiera nam drogę do jeszcze lepszej współpracy, ale przede wszystkim do pozyskania znaczących środków europejskich dla zmiany jakości życia mieszkańców Czwórmiasta.
Burmistrz Niska Waldemar Ślusarczyk:
Powołanie w dniu dzisiejszym Stowarzyszenia Czwórmiasto stanowi istotny krok w stronę rozwoju społeczno – gospodarczego obszaru Czwórmiasta, w tym Gminy i Miasta Nisko. Powołane Stowarzyszenie zapewni zaplecze organizacyjno – formalne do realizacji nowych działań, które znacząco wpłyną na rozwój obszaru Czwórmiasta, tj. Tarnobrzega, Sandomierza, Stalowej Woli i Niska.
Burmistrz Sandomierza Marcin Marzec:
Jestem bardzo zadowolony z faktu, że współpraca Czwórmiasta wkracza w kolejny etap. Powołanie stowarzyszenia otwiera nam nowe możliwości i jest dużą szansą, by wspólne pomysły przełożyć na konkretne działania. Sandomierz jest wiarygodnym, merytorycznym i poważnym partnerem. Cieszę się, że ten fakt jest dostrzegany zarówno na poziomie regionalnym, jak i krajowym. Mocno wierzę, że współpraca przyniesie Czwórmiastu wymierne efekty, a grono członków stowarzyszenia będzie się systematycznie poszerzać, dbając wspólnie o wszechstronny rozwój tej części naszego kraju.
W Strategii Rozwoju Miasta Tarnobrzega na lata 2021-2027 o Czwórmieście wspomniano równo 26 razy, z tego aż 6 razy przy planach współpracy kulturalnej. Przywołujemy tę inicjatywę w kontekście szans, ale też konkretów jak wypracowanie wspólnego i skoordynowanego systemu informowania o wydarzeniach kulturalnych, budowanie marki lasowiackiej, koordynacji i wspólnej promocja oferty kulturalnej itd.
W Strategii Rozwoju Stalowej Woli na lata 2022-2030 odwołanie do Czwórmiasta pojawiło się 12 razy.
Wydaje się, że plany współpracy są w końcu traktowane bardzo poważnie i z dużym rozmachem. Biogazownia, kompleks basenów, trasy kajakowe i rowerowe, gejzery i podwodne miasto, elektrownie słoneczne, innowacyjne spółki i wsparcie start-upów. To już inwestycje nie na kilkadziesiąt milionów, ale blisko pół miliarda!
Ale o tym napiszę szczegółowo w drugiej części tekstu, która pojawi się jutro. Zapraszam.
Dziękuję za doczytanie do tego miejsca. A może chcesz postawić mi wirtualną kawę? Można to łatwo zrobić klikając poniżej.
Mile widziane nawet espresso za piątaka.
