Rekultywacja kopalni w Piasecznie – stanowisko KS Machów S.A.

Dział forum z komentarzami do aktualności
Awatar użytkownika
admin
Site Admin
Posty: 19251
Rejestracja: 15-06-2003 23:41

Rekultywacja kopalni w Piasecznie – stanowisko KS Machów S.A.

Post autor: admin » 21-01-2021 21:39

Obrazek

Otrzymałem od Kopalni Siarki „Machów” S.A. w likwidacji stanowisko w sprawie rekultywacji terenu kopalni w Piasecznie. Temat jest skomplikowany, ale wart bliższego poznania. Zapraszam do tekstu poniżej.

Niewłaściwe zrozumienie sytuacji zarówno Kopalni Siarki „Machów” S.A. w likwidacji z siedzibą w Tarnobrzegu (dalej „Spółka”), jak też sytuacji powstałego zbiornika wodnego w wyrobisku pogórniczym byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” oraz procesu likwidacji wyrobisk pokopalnianych i rekultywacji zdegradowanych przez przemysł siarkowy wynika ze źle rozpoznanych stanów faktycznych i prawnych.

Przede wszystkim podkreślić należy, że Spółka nie była i nie jest w rzeczywistości kopalnią w tradycyjnym rozumieniu tego pojęcia, nie była i nie jest przedsiębiorstwem wydobywczym, które prowadziło lub prowadzi zakład górniczy. Spółka w ramach swojej działalności statutowej likwidowała jedynie zakłady górnicze i rekultywowała tereny pogórnicze zdegradowane przez inne przedsiębiorstwa państwowe przemysłu siarkowego, w które w tym celu wyposażył ją Skarb Państwa. Nieruchomości Kopalni Siarki „Piaseczno”, działającej w ramach likwidowanego Przedsiębiorstwa Państwowego pn. Kopalnie i Zakłady Przetwórcze Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu, podlegające rekultywacji były pierwotnie przekazane Elektrowni im. T. Kościuszki w Połańcu w 1986 r. celem wykonania rekultywacji wyrobiska odpadami paleniskowymi. Wobec niemożliwości przeprowadzenia takiej rekultywacji gruntów (sprzeciw miejscowej społeczności oraz organów administracji samorządowej) Elektrownia w Połańcu w 2000 roku przekazała wyrobisko po Kopalni Siarki „Piaseczno” na rzecz Skarbu Państwa. Z kolei Skarb Państwa w 2005 roku przekazał te nieruchomości Spółce w celu likwidacji zakładów górniczych i rekultywacji terenów pogórniczych.

Obowiązki, które Spółka realizowała w zakresie likwidacji zakładów górniczych i rekultywacji zdegradowanych terenów, w tym terenów wyrobiska byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” (tj. na gruntach własnych, w które w tym celu została wyposażana przez Skarb Państwa), wynikały z dokumentów założycielskich tego podmiotu, ze szczególnych regulacji zawartych w ustawie o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki oraz z programu likwidacji zakładów górniczychzatwierdzonego przez właściwego ministra.

Z powyższego wynika, że Skarb Państwa zwalniając państwowe przedsiębiorstwa wydobywcze z obowiązku likwidacji zakładów górniczych i rekultywacji zdegradowanych przez nie terenów pogórniczych przejął na siebie ten obowiązek tworząc w tym celu specjalne programy restrukturyzacji górnictwa i przetwórstwa siarki oraz programy likwidacji zakładów górniczych przemysłu siarkowego.

W tych okolicznościach Spółka, w której następnie wszystkie akcje Skarb Państwa przekazał Gminie Tarnobrzeg, realizowała zadanie rekultywacji terenów po byłej Kopalni Siarki „Piaseczno”, na nieruchomościach, w które wyposażył ją Skarb Państwa, o powierzchni 210 ha. Prace te finansowane były ze środków publicznych, tj. ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Spółka prace rekultywacyjne ukończyła w 2018 roku i wystąpiła do Starosty Sandomierskiego o uznanie rekultywacji terenów po byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” za zakończoną.

Starosta Sandomierski odmówił Spółce uznania tej rekultywacji za zakończoną. Zdaniem tego organu uznanie rekultywacji terenów po byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” za zakończoną uwarunkowane jest powrotem lustra wody w zbiorniku wodnym utworzonym w wyrobisku pogórniczym „Piaseczno” do poziomu pierwotnego i związanym z tym zaprzestaniem odprowadzania wody nadmiarowej z tego zbiornika oraz od wykonania regulacji stosunków wodnych na obszarze oddziaływania leja depresyjnego byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” poprzez wykonanie systemu melioracyjnego na obszarze nienależącym do Spółki i o nieokreślonej powierzchni. Decyzja Starosty Sandomierskiego nie jest prawomocna i obecnie trwa postępowanie w tej sprawie przed sądami administracyjnymi.

Zadanie rekultywacji terenów całego wyrobiska oraz fizycznej likwidacji byłej Kopalni Siarki „Piaseczno”, na obszarze, który nie należy do Spółki, jest więc odrębnym zadaniem obciążającym Skarb Państwa, który przejął te obowiązki za likwidowane przedsiębiorstwo wydobywcze.

Dlatego też Starosta Sandomierski odmawiając Spółce uznania realizowanej przez nią rekultywacji za zakończoną, oparł się przy złym rozpoznaniu stanu faktycznego i prawnego, z których wywiódł, że Spółkę należy potraktować jako przedsiębiorcę w rozumieniu prawa geologicznego i górniczego, który prowadził wydobycie i miał obowiązek zlikwidować swoje wyrobiska zgodnie z regulacjami tej ustawy. Tymczasem szczególny stan faktyczny i prawny dotyczący rekultywacji terenów zdegradowanych przez przemysł siarkowy wskazuje, iż jest to zobowiązanie Skarbu Państwa, który zwolnił państwowe przedsiębiorstwa wydobywcze z obowiązków likwidacji ich własnych zakładów górniczych i rekultywacji terenów zdegradowanych przez ich własną działalność. Część tych zadań za Skarb Państwa wykonała właśnie Spółka na terenach, które w tym celu przekazał jej Skarb Państwa, i w zakresie, na który zatwierdził dla niej program likwidacji i przyznał jej na ten cel środki finansowe. Niestety przed zakończeniem procesu likwidacji wyrobisk na obszarze województwa świętokrzyskiego wszystkie akcje Spółki Skarb Państwa przekazał Gminie Tarnobrzeg, wskutek czego Spółka uzyskała status spółki komunalnej. Okoliczność ta spowodowała, że Gmina Tarnobrzeg jako właściciel Spółki, nie ma podstaw, by finansować prace na rzecz innego powiatu, znajdującego się w innym województwie. Ponadto jak wskazano wyżej, zakres obowiązków Spółki wykonującej zadania w ramach zobowiązań Skarbu Państwa do likwidacji zakładów górniczych i rekultywacji terenów zdegradowanych przez przemysł siarkowy, związany był wyłącznie z gruntami przekazanymi w tym celu Spółce. W odniesieniu do terenów po byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” to jest ściśle jednoznacznie określony obszar około 210 ha, a nie obszar obejmujący grunty, na których powstała potrzeba wykonania melioracji, aby utrzymać prawidłowy stan odwodnienia wobec zmian, które nastąpiły w wyniku powstania rozległego leja depresyjnego w trakcie i po wydobyciu siarki jeszcze w latach 70 – tych ubiegłego wieku.

Gdyby ten stan faktyczny i prawny został od razu prawidłowo rozpoznany, dałby prostą i jasną odpowiedź na dwa zasadnicze pytania, które powstają w tym zakresie.

Po pierwsze, czy Spółka poprzez swoją działalność jest odpowiedzialna za degradację terenów po byłej Kopalni Siarki „Piaseczno” i ciąży na niej obowiązek wykonania rekultywacji i melioracji na terenach odwodnionych w wyniku jej działalności górniczej? Po drugie, kto i w jakim zakresie winien zapewnić finansowanie tych zadań?

Wszystkie organy administracji rządowej zaczynając od Najwyższej Izby Kontroli, Ministra Finansów, Ministra Energii, wcześniej Ministra Gospodarki oraz Ministra Środowiska, wiedziały w zaistniałym stanie faktycznym i prawnych, że z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nie mogą być finansowane prace melioracyjne i odwodnienia, a jedynie prace likwidacyjne i rekultywacyjne przewidziane w ustawie o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki, które były realizowane na terenie Spółki. Wskutek zakończenia tych prac przez Spółkę powstała konieczność znalezienia podstawy prawnej dla zabezpieczenia Spółce środków finansowych na działania Spółki w zakresie odprowadzania wód nadmiarowych ze zbiornika „Piaseczno” w celu utrzymania w nim poziomu wody na takiej rzędnej, która zabezpiecza tereny przyległe przed podmoknięciami i podtopieniami, co wiąże się z odbudowywaniem się pierwotnych stosunków wodnych na tych terenach. Tą podstawę stanowią obecnie regulacje zawarte w ustawie o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów. Aktualnie do roku 2020 praktycznie służyły one utrzymaniu dotychczasowego status quo i utrzymaniu poziomu wody w zbiorniku na bezpiecznym poziomie. Jednocześnie podejmowane były próby poszukiwania rozwiązań w zakresie utworzenia bądź znalezienia podmiotu, który przejąłby program odwodnienia i melioracji na obszarach przyległych do zbiornika „Piaseczno”. Niestety wszelkie próby kończyły się niepowodzeniem w tym zakresie z uwagi na to, że żaden podmiot państwowy ani samorządowy nie jest zainteresowany uczestnictwem w tym przedsięwzięciu. Spółka natomiast musi realizować obowiązki powierzone jej przez Skarb Państwa, które wytyczał Minister Gospodarki, a następnie kolejni właściwi ministrowie, którzy zatwierdzali Program likwidacji oraz kolejne Aneksy do tego programu. Dla dalszego działania Spółki niezbędne jest opracowanie następnego Aneksu i decyzja właściwego ministra współdziałającego z innymi ministrami rozstrzygająca czy i kto oraz w jakim zakresie i z jakim finansowaniem zakończy proces likwidacji na terenach przyległych do terenów likwidowanego wyrobiska byłej Kopalni Siarki „Piaseczno”.

Na chwilę obecną nie wiadomo czy i jakie rozwiązania zostaną przyjęte w programie utrzymania i przeznaczenia gospodarczego tych terenów, a stwierdzić należy, że nie ma powrotu do pierwotnego ekosystemu i pierwotnych stosunków wodnych na tych terenach. Decyzja w tym zakresie nie leży w kompetencjach i możliwościach Spółki. Nowelizacja ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów, przewidująca dotację celową dla Spółki na lata 2021-2027, pozwala na zapewnienie finansowania utrzymywania dotychczasowego zabezpieczenia terenów zagrożonych podtopieniami. Z treści uzasadnienia tej ustawy wynika, że rok 2027 będzie ostatnim rokiem, w którym Spółka uzyska na ten cel dotację ze strony budżetu Państwa. Wskazuje, że tylko współpraca stron mających interes faktyczny i prawny zapewni wykonanie zadań inwestycyjnych w zakresie regulacji stosunków wodnych i późniejszą ich eksploatację. Spółka komunalna Gminy Tarnobrzeg nie może przejąć tego zadania z uwagi na wskazane wyżej regulacje.

ODPOWIEDZ